Traces of Tir’s cult in medieval hayrens | Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta. Filologiya – Tomsk State University Journal of Philology. 2025. № 93. DOI: 10.17223/19986645/93/10

Traces of Tir’s cult in medieval hayrens

The article reveals traces of Tir’s cult in hayrens attributed to Nahapet Kuchak. The aim of the article is to substantiate their gusan-folk origin with the help of layers of ancient beliefs and hayren versions. The research is relevant since it reveals the traces of ancient beliefs in hayrens and their versions and variants. In the research, we used the professional method of hermeneutics. The scientific novelty of the article is the discovery of the traces of Tir’s cult in the hayrens. The traces of Lord Tir’s cult expressed in the discussed hayrens prove that the ancient medieval gusan songs passed from the noble environment to the urban environment and became an integral part of citizens’ parties and feasts as well as of gusan-folk songs that appeared with variants and modifications. Later, in the 14th-18th centuries, those sets of hayrens were written down in medieval manuscripts, in which Nahapet Kuchak was not mentioned as an author, to whom the rich song world of the hayrens was mistakenly attributed. The authors declare no conflicts of interests.

Download file

Counter downloads: 27

Keywords

hayrens attributed to Nahapet Kuchak, Tir’s cult, version of hayren, sets of hayrens in medieval manuscripts

Authors

Name	Organization	E-mail
Yeghiazaryan Vano A.	NAS RA Institute of Literature; Vanadzor State University	vano.exiazaryan@mail.ru
Tadevosyan Tadevos V.	Vanadzor State University	tadevosyantad8@gmail.com

Всего: 2

References

Տևկանց Ա., Հայերգ, մեղեդիք, տաղք և երգք, Թիֆլիս, 1882, 208 էջ (Тевканц А. Айрены, мелодии, стихотворения и песни. Тифлис, 1882. 208 с.) (на арм. яз.).

Չոպանյան Ա., Նահապետ Քուչակի դիվանը, Փարիզ, 1902, 206 էջ (Чобанян А. Сборник Наапета Кучака. Париж, 1902. 206 с.) (на арм. яз.).

Նահապետ Քուչակ, Հայրենի կարգավ, Երևան, Հայպետհրատ, 1957, էջ 3-35 (Наапет Кучак. Айрены. Ереван: Айпетрат, 1957. С. 3-35) (на арм. яз.).

Մկրյան Մ., Նահապետ Քուչակ, տե'ս Հայ մշակույթի նշանավոր գործիչները V-XVIII դարեր, Երևան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 1976, էջ 464-476 (Мкрян М. Наапет Кучак // Видные деятели армянской культуры V-XVIII веков. Ереван: Изд-во Ереван. ун-та, 1976. С. 464-476) (на арм. яз.).

Աբեղյան Մ., Երկեր, հտ. Բ, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1967, 389 էջ (Абегян М. Труды. Т. 2. Ереван: Изд-во АН АрмССР, 1967. 389 с.) (на арм. яз.).

Մնացականյան Աս., Հայրենների և Նահապետ Քուչակի մասին, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 1958, թիվ 2, էջ 234-257 (Мнацаканян А. Об айренах и Наапете Кучаке // Историко-филологический журнал. 1958. № 2. С. 234-257) (на арм. яз.).

Մնացականյան Աս., Միջնադարյան սիրո հայրենների անդրանիկ ժողովածուն և հայրենների հարցը, տե'ս Էջեր հայ ժողովրդի պատմության և բանասիրության, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1971, էջ 96-126 (Мнацаканян А. Первый сборник средневековых любовных айренов и проблема айренов // Страницы истории и филологии армянского народа. Ереван: Изд-во АН АрмССР, 1971. С. 96-126_ (на арм. яз.).

Հայրեններ, աշխատասիրությամբ' Ա. Շ. Մնացականյանի, Երևան, "Նաիրի", 1995, էջ 8-40 (Айрены / сост. А. Мнацаканян. Ереван: Наири, 1995. С. 8-40) (на арм. яз.).

Եգանյան Օ., Նահապետ Քուչակի հայատառ թուրքերեն տաղերը, Բանբեր Մատենադարանի, թիվ 5, 1960, էջ 465-481 (Еганян О. Армянографические тюркские стихотворения Наапета Кучака // Вестник Матенадарана. 1960. № 5. С. 465-481) (на арм. яз.).

Սևակ Պ., Սայաթ-Նովա, Երևան, Սովետական գրող, 1987, էջ 110 (Севак П. Саят-Нова. Ереван: Сов. писатель, 1987. С. 110) (на арм. яз.).

Հարությունյան Ս., Նահապետ Քուչակ, տե'ս Հայկական սովետական հանրագիտարան, հտ. 8, Երևան, Հայկական ՍՍՀ Մինիստրների սովետի հրատարակչություն, 1982, էջ 172-173 (Арутюнян С. Наапет Кучак // Армянская Советская Энциклопедия. Т. 8. Ереван: Изд-во Совета Министров АрмССР, 1982. С. 172-173) (на арм. яз.).

Հարությունյան Ս., Հայրենների խնդիրը և Ասատուր Մնացականյանի գիտական նոր համահավաքը, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1996, թիվ 1-2, էջ 153-168 (Арутюнян С. Проблема айренов и новое научное собрание Асатура Мнацаканяна // Историко-филологический журнал. 1996. № 1-2. С. 153-168) (на арм. яз.).

Գրիգորյան Շ., Հայ հին գուսանական երգեր, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1971, 240 էջ (Григорян Ш. Древнеармянские гусанские песни. Ереван: Издательство АН Арм. ССР, 1971. 240 с.) (на арм. яз.).

Գրիգորյան Շ., Ո՞վ է, ի վերջո, Նահապետ Քուչակը, Լրաբեր հասարակական գիտությունների, Երևան, 1984, № 7, էջ 34-42 (Григорян Ш. Кто же, в конце концов, Наапет Кучак? // Вестник общественных наук. 1984. № 7. С. 34-42) (на арм. яз.).

Գրիգորյան Շ., Ո՞վ է իրականում Նահապետ Քուչակը, Բազմավեպ, Վենետիկ, 2000, ՃԾԸ 1-4, էջ 231-246 (Григорян Ш. Кто же на самом деле Наапет Кучак? // Базмавеп. 2000. № 1-4. С. 231-246) (на арм. яз.).

Գրիգորյան Շ., Հայ աշուղական գրականության պատմություն, Երևան, Զանգակ-97, 2003, էջ 76-102 (Григорян Ш. История армянской ашугской литературы. Ереван: Зангак-97, 2003. С. 76-102) (на арм. яз.).

Ամիրեան Խ., Թուրքալեզու հայ աշուղներ. Օսմանյան Կայսրութիւն. 16-20րդ դարեր, Փարիզ, 1993, 191 էջ (Амирян Х. Тюркоязычные армянские ашуги: Османская империя: XVI-XX вв. Париж, 1993. 191 с.) (на арм. яз.).

Գանձարան հայ հին բանաստեղծության, աշխ. Պ. Խաչատրյանի, Երևան, "Հայգիտակ", 2000, 992 էջ (Сокровищница древнеармянской поэзии / сост. П. Хачатрян. Ереван: Айгитак, 2000. 992 с.) (на арм. яз.).

Եղիազարյան Վ., Հայրեններ, Վանաձոր, ՍԻՄ տպագրատուն, 2007, 240 էջ (Егиазарян В. Айрены. Ванадзор 2007. 240 с.) (на арм. яз.).

Եղիազարյան Վ., Քուչակյան թյուրիմացություն, թե՞ անիմացություն, Գրական թերթ, 2008, 25 հունվարի (Егиазарян В. Кучаковское недоразумение или незнание? // Литературная газета. 2008. 25 января) (на арм. яз.).

Եղիազարյան Վ., Նահապետ Քուչակը և նրա անունով մեզ հասած երգերը, Գրականագիտական հանդես, ԺԷ, 2016, էջ 16-43 (Егиазарян В. Наапет Кучак и дошедшие до нас песни под его именем // Литературоведческий журнал. 2016. № 18. С. 16-43) (на арм. яз.).

Песни любви / пер. А. Амбарцумяна. СПб., 1904. 32 с.

Наапет Кучак. Стихотворения / пер. Ал.Ал. Степанэ; предисл. М. Мкряна. Ереван: Армгиз, 1941. 38 с.

Сто и один айрен / предисл., сост., подстрочный пер. Л. Мкртчяна. Ереван: Советакан грох, 1976. 268 с.

Հարությունյան Ս., Հայ առասպելաբանություն, Բեյրութ, Համազգայինի Վահէ Սէթեան, 2000, 527 էջ (Арутюнян С. Армянская мифология. Бейрут: Амазкаини Ваге Сетян, 2000. 527 с.) (на арм. яз.).