Гавриїл Г. Надь – линґвист-русинист стредка 20 в..pdf Професор Гавриїл Г. Надь народзени у Старим Вербаше (17. 03. 1913), дзе закончел и основну школу и осем класи Державней ре- алней ґимназиї. 1936. р. дипломовал на филозофским факултету у Беоґрадзе на ґрупи сербски язик зоз старослявянским язиком и историю югославянскей литератури з теорию литератури. Студиранє му оможлївело упознац ше зоз линґвистичнима попатрунками знач- них линґвистох перших деценийох двацетого вика. Судзаци по його обявйованей линґвистичней творчосци, хтора облапя, як обачує А. Д. Дуличенко два периоди у историї литературного язика Русна- цох – предвойнови и цали повойнови (Дуличенко, 2002: 174; 1985, 18), на Надя науковца-линґвисту найвецей уплївовали А. Белич, П. Дьордїч, С. М. Кульбакин и Р. Кошутич. З обласци линґвистики Гавриїл Надь обявел шицкого трицец шти- ри роботи. Тоти роботи, позберани у кнїжки «Линґвистични статї и розправи», друковало «Руске слово» 1983. р. (творя 170 боки). Дзевец нєзакончени роботи обявени постгумно под насловом «Прилоги до историї руского язика» («Руске слово», 1988, творя 161 бок). У ко- цурскей ОШ «Братство-єдинство», дзе препровадзел найвекшу часц свойого роботного вику (1954-1979), преподавал руски (мацерин- ски), сербски (сербскогорватски), русийски и нємецки язик. Чежко повесц же кеди точно розпочате линґвистичне дїло Гавриїла Г. Надя. Перша робота му публикована 1934. р. под час студентских дньох у «Руских новинох» у форми «Писма о правопису», хторе заду- мане як одвит на питанє чи треба с. Петро писац з малу чи з вельку букву. Сам початок одвита одкрива Надьово стаємне становиско: «Зна ше, - пише вон, - же вопроси того роду у язику конвенционални, же вопрос: кеди ше пишу вельки букви, а кеди мали букви, то ствар догварки. Учени людзе, з жаданя да пишу шицки єднак, тримаю ше того цо думаю же найлєпше и цо найлєпше одвитує духу дотичного язика». Дух язика, як нєеґзактно мерлїва катеґория, при Надьови у остатнєй инстанци представя тото, цо потвердзує жива бешеда, а цо предняци зазначую у писме. На драги глєданя ришеньох, хтори од- витую духу руского язика Надь ше будзе находзиц по конєц своєй линґвистичней дїялносци. Анї єдно заключенє нє виведзе, а же би пред тим нє окончел вичерпну анализу язичней реализациї. Дзеку- юци детальней дескрипциї и младоґраматичарскому поровнуюцо- историйному приступу, Надь доходзи по заключеня, хтори скоро по правилу точни. Уж перша статя-писмо одкрива єдно з двох основних подручох його интересованя – правопис. Препатриме перше роботи пошве- цени правописним проблемом и їх заключни констатациї. На три заводи 1934. р., одвитуюци Миронови на питаня, знова у форми писма, Надь обробює одредзени правописни проблеми, хтори ше дотикаю скоро шицких файтох словох. У «Руским календаре за юго- славянских Русинох на рок 1936», на питанє цо лєпше писац, отца чи оца, вон братови Дионизийови дава одвит же форма оца оправ- данша прето же форма отца архаична. Тота робота интересантна, прето же у нєй по перши раз приходзи до вираженя Надьов харак- теристични етимолоґийно-контрастивни поступок и прето же вона, з єдного боку, представя полемику зоз Костельниковим способом писаня, а з другого боку, перши оштрейши виступ процив пракси двойного писаня. У «Руским народним календаре на прости 1947. рок» Гавриїл Надь ше заклада за конструкцию зависни од, док кон- струкцию зависни о третира як горватизм. За любительох нашого язика обявйовал єдну мини-серию право- писних вежбох и поукох у «Пионирскей заградки» од марца 1949. по фебруар 1950. р. Надь-методичар и Надь - педаґоґ пробовал одклонїц общи гришки у писаню при дзецох перших класох уче- ня мацеринского язика. Науково патраци, вредносц тей сериї нє велька, алє, по нашим думаню, успишне є пробованє же би ше при подростку виволала любов ґу рускому язику. Же би ше приблїжел возросту, Надь хасновал форму диялоґу дзецох-школярох на секциї мацеринского язика. З драматизацию ше вон зяви ещи раз 1970. р. у статї «Древо славянских язикох ». З цильом же би ше по школох писало на исти способ и же би було виєдначеносци при видаваню наших публикацийох отримани Курс виучованя нашого язика у Руским Керестуре у авґусту 1950. р. Надьова робота «З нашого правописа», унапрямена на конкретни места нєвиєдначеносцох (писанє зложених словох зоз префиксами без-, об-, од-, над-, под-, пред-, роз-, з-/с-; писанє виведзених словох зоз суфиксами -ка, -ки, -ко, -ски, -ство, -чок, -чик, зоз законченями ком- паратива -ши, инфинитива -ц и императива -це, -ме). Значна и його виява о природи нашого правописа, хтори «з часци нєфонетични, т.є. етимолоґийни», прето же нє маме за кажди глас окремну букву и же одступаме у двох случайох од Аделунґового принципа «Пиш як гуториш», и то (1) кед нє означуєме пременку конєчних консонантох пре директну блїзкосц окремних словох, напр. Веш себе, Шнїх кури, Диш пада и (2) кед нє означуєме пременку консонантох у рамикох слова, напр. друшка, джопка, кнїшка, брацки, прецце. У розправи «Пейсаж чи пейзаж» (1958) Надь ше заклада за пейзаж прето же на тот способ слово у нашим гласовним облєчиве, а так глаши и у других язикох. Двоєня крадки чи кратки («„Крадки” чи „кратки”», 1960), иньше чи инше («„Иньше” чи „инше”» 1960), меньши чи менши («Фурма компа- ратива придавнїка „мали”», 1965), туньши чи тунши («О фурми ком- паратива прикметнїка „тунї” у бачваньскосримским руским литера- турним язику», 1970), плїтки чи плїдки («„Плїтки” чи „плїдки”», 1971) у сущносци реторични кед ше уключи етимолоґия и компаративна ґраматика славянских язикох, праве так як то Надь и зробел. Значи: кратки, инше, менши, туньши, плїтки. У подполносци ше складаме зоз констатациями А. Д. Дуличенка у вязи зоз значеньом Гавриїла Г. Надя у обласци рускей ортоґрафиї (Дуличенко, 1985: 20). Дуличенко точно обачує же у «Писму о пра- вопису» конкретизоване правило Г. Костельника о писаню велькей букви и дати правила кеди ше вельку букву нє хаснує (напр. Ко- цур, алє коцурски). Зоз статю «З нашого правописа» Надь поставел «велї роки єдини правдиви ориянтир у зложених питаньох рускей ортоґрафиї. Значносц тей роботи ше зачувала по нєшкайши днї, по- неже єй шицки препоруки приял М. Кочиш и уткал до «Правопису руского язика» (1972). Правила ше дотикаю, як зме наведли висше, писаня словох зоз префиксами и суфиксами. З оглядом же Гавриїл Костельник хасновал термин писовня, можеме визначиц же Гавриїл Надь, уж од своєй першей обявеней статї («Писмо о правопису», 1934), як нашлїдство охабел и сам термин правопис. У другим подручу – морфолоґиї – етимолоґия, мож повесц, ещи заступенша. При спатраню проблемох вон руша од стану у старо- славянским и, прейґ стану у староруским, доходзи по стандардни восточнославянски, заходнославянски и язики карпатского и па- нонского окруженя. Векшина роботох з морфолоґиї представя доробок або виправок Костельникових замеркованьох у «Граматики бачваньско-рускей бе- шеди» (1923). Так напр. робота «Специфичносц нашей бешеди» (1946) указує же дїєсловни прикметнїк за прешли час на законченє -вши, з винїмком бувши, нєпродуктивни и же приклади Гавриїла Костельни- ка шеднувши, покупавши, зомлєвши, зробивши, скравши нє стоя. У статї «Питанє рода у фурмох перфекта у бачваньскосримскей рускей литературней бешеди» (1967) Надь дополнює нєпрецизну формулацию Костельника и наглашує же у фурмох прешлого часу присутни и женски и стреднї род, а нє лєм хлопски. Тоту тематику Надь дотика и у єдиней роботи публикованей лєм на сербским язику «К питању рода у личним глаголским облицима» (1937), дзе обробює єдно специфичне хаснованє форми стреднього роду перфекта у народних шпиванкох. Статя «Питанє хаснованя фурмох презента за трецу особу єднини и множини помоцного дїєслова „сом“ у бач- ваньскосримским руским литературним язику» (1968) препоручує уношенє формох є и су, хтори Гавриїл Костельник випущел, у слу- чайох кед субєкт виреченя нєвиповедзени. У роботи «Даскельо слова о locat. sing. меновнїкох стреднього роду на –о» (1936) Надь прецизує же законченє -у треба после к, ґ, х (напр. о оку, о млєку, о уху), а после других консонантох треба давац першенство законченю -е (хторе походзи од Ћ); за законченє -у гва- ри же є розширене под уплївом сербского язика. Значи: у писме, у пеклє, у нєбе итд. скорей як у писму, у пеклу, у нєбу итд. Ортоґрафиї Ћ Надь 1968. р. пошвеци статю «О знаку Ћ у першей друкованей кнїжки на язику югославянских Руснацох», одкриваюци же у тексту идилско- го венца З мойого валала нє водзене рахунка о етимолоґиї словох у случайох писаня Ћ. Меновнїк глад у руским язику хлопского роду и без потреби кеди- нєкеди преходзи до женского по угляду на ситуацию у србским (оп. «О меновнїку „глад”», 1959). Тиж так, по Надьови, досц лєм форма множини перши и форма меновнїка стан (оп. «„Перши” чи „перша»», 1963; «О меновнїку „стан” у руским язику», 1975), при чим форми перша и станє нєнужни. До форми перша пришло под уплївом сербского (серб. прса), и, понеже «о семантичней диференцияциї медзи тима двома фурмами нє може буц анї слова», вона нє нуж- на у руским язику: «наш меновнїк стреднього роду станє по зна- ченю одвитує сербскогорватскому стајање, а сербскогорватскому меновнїку стање одвитує по значеню меновнїк мужеского роду стан». Ґенитив єднини меновнїкох хлопского роду типа Дюра , по виглєдованю обсяжного конкретного материялу, требал би глашиц Дюрu , а нє Дюру (оп. «О Ґенитиве єднини меновнїкох мужеского роду типа „Дюра”», 1966). У статї «„Злата металия” чи „златна металия”» Надь ше заклада за прикметнїк злати, а златни трима за звишок, як сербокроатизм. Микола М. Кочиш зявйованє прикметнїка златни оквалификує як резултат дїйствованя системи, при чим уплїв сербскогорватского язика секундарни, а прикметнїк злати премесци до архаїзмох и до поетского словнїка. Мож прилапиц констатацию Ю. Тамаша же Надь тоту полемику страцел (Тамаш, 1983: 13), алє нє и же до того при- шло прето же го ирационална катеґория язичного чувства, одно- сно духу язика зведла на погришну драгу. Гавриїла Надя до його за- ключеня без гришки приведла (1) насампредз поровнуюца анализа славянских язикох старославянского, восточнославянских (русий., укр., билорус.) и заходнославянских (польск., слов.) и (2) конкретне (нє ирационалне) потвердзенє о существованю -т- форми у руским язику у значеньох направени «зоз злата», «як злато» и «мили». По- лемика страцена скорей пре нєприпознаванє же язик на нових про- сторох, подпомогнути з аналоґию власного фонда словох (червени, желєни, красни, -на, -не) и стимуловани зоз окруженїском (серб. зла- тан, златна, златно, златни, златне, златна) може прияц и дацо цо наисце нє мал. Прето Гавриїл Г. Надь давал першенство и хлопскому роду меновнїка глад (серб. глад жeнского роду) у «О меновнїку глад» и законченю локатива на -е у «Даскельо слова о locat. sing. меновнїкох стреднього роду на -о» («сербски способ висказованя думох» на -у). Надь ше скорей оглушел на Фердинанда Бриноа, хторого цитира на єдним месце же у випитованю фактох у обласци язика треба робиц з методичну точносцу и «нє треба претендовац на строги квалификациї». Маюци то на розуме, Гавриїл Надь нє обявює вельо. Тото цо обявел преходзело процес ревидираня ревизийох и резул- товало зоз заключенями, хторим, з тим винїмком, мало цо мож при- гвариц. Чежаци перфекционизму, дзевец свойо роботи вон нє приведол по конєц. З нїх настала єдна цала кнїжка видрукована постгумно (1988). Окремну увагу у нєй прицагую два вельки проєкти. Перши то «Пораднїк о бачваньскосримскей рускей терашнєй бешеди (и єй правопису)», хтори мал радзиц, а нє обовязовац коло нормох на- шого язика, а хтори у публикациї на букви А. Други то «Нарис за курс терашнєй бачваньскосримскей бешеди», у хторим Надь теорийно розпатра, цо то язик и як на ньго треба патриц. Же би ґраматична анализа була дата на науковей основи, вон пропаґує три идеї: (1) идею о єдинстве язика и думаня, (2) идею о социялним зявеню и (3) идею же язик историйна катеґория. Часц нариса «О месце нашого язика медзи другима язиками» и уж спомнута статя «Древо славянских язикох » (1971), як кед би ше дополньовали, а обидва роботи, вєдно зоз прилогом «Дацо о розвою нашого кнїжкового язика», як кед би творели цалосц. У драматизациї «Древо славянских язикох » автор ше зявює и у першей особи мно- жини, и у першей особи єднини (як особа Я), а у цеку годзини сло- во доставаю Яни, Марча, Меланка, Микола, Леонка, Єленка, Силви, Дюра, Павлинка, Янко, Серафина, Мижо, Сенка, Юлин, Фемка, Йовґен и Владко. Автор, у першей особи множини, у уводней часци тей ро- боти, наглашує же попробує дац материял за дискусию у вязи зоз методску єдинку таку, яка є формулована у Наставней програми за 8. класу и експлицитно пише же «материял, котри ше виклада и як ше виклада - дискутабилни, и я модлїм почитованих слухательох же би з нужну сцерпезлївосцу обрацели увагу на ньго». У цеку годзини школяре одвитую на питаня професора (особи Я). Мижо толкує же: «Наш руски народ и українски - то исти народ. Вон лєм, зос своїм ме- ном ту, конарчок українского народу, так як цо, наприклад, Бунєвци, зос своїм меном у Бачкей, конарчок, громадка горватского народу». Сенка пояшнює же нашо прадїдове пришли до Бачкей зос старого краю пред вецей як двасто роками вироятно зоз меном Русин, а медзи собу ше служели ище зоз назву Руснак (по А. Г. Преображен- ским од назви рики Русни), а нє Українєц, док ше и нєшка медзи собу так волаю. Йовґен додава же наша руска бешеда спада до вос- точнославянскей ґрупи и же «як литературни язик вона окремни - руски язик. Ище у пиятей класи зме запаметали же тому язику у основи наша народна бешеда котра представя диялект українскей бешеди котри ма даєдни прикмети польскей и словацкей бешеди». У других своїх роботох Надь ма иншаки вислови за исту народну бешеду карпатского ареала, хтори, кед би були у тей драматизова- ней статї, лєм би звекшали єй визначену дискутабилносц. У статї «О чисценю нашого язика од цудзих словох» вон цитира слова др Милутина Ґубаша: «... Наш руски діялект у Бачкей найпогубенши од шицких руских діялектох». У статї «Дацо о розвою нашого кнїжкового язика», бешедуюци о язичию, Надь пише же то бул «велькоруски кнїжкови язик з мишанїну диялектицких фурмох, словох, гласох и фразеолоґиї карпаторуских и галицких бешедох уношену до ньго у розличних розмирох». У роботи «Даскельо слова о locat. sing. меновнїкох стреднього роду на -о» Гавриїл Надь визначує же: «Ин- тересантна констатация уж на перши погляд за бешеду бачваньских и сримских Руснацох, за котру ше у науки дума же є «prechodni nareči slovensko-maloruske», а котра, справди, представя мишанїну словацких, малоруских и польских язицких системох». У «Нарису за курс терашнєй бачваньскосримскей бешеди» другу часц, «О месце на- шого язика медзи другима язиками», Г. Надь заключує зоз словами: «Док ше народни бешеди населєньох коло рички Ондави нє випи- таю, нє вишлїдза, и док ше нє увидзи же у келєй мири тоти бешеди зос своїма язичнима прикметами идентични з нашу керестурску и коцурску бешеду, нє будзе ше годно, лєм на основи нашей народней бешеди, повесц нїч цо би одвитовало правди о походзеню нашого руского рускокерестурского и коцурского жительства». У истей час- ци Надь констатує и же: «На основи винєшеного, як єдно з можлївих думаньох о Руснацох – то вивод керестурского пароха Михала Му- дрого – „же ше вони тримаю як окремни конар велького стебла ру- ского народу”». Гавриїл Г. Надь нє занєдзбує блїзкосц українского и русийского (велькоруского, московского), як то робя дзепоєдни авторе, и нє забува билоруски як члена дакедишнєй восточносла- вянскей заєднїци. Ю. Тамаш визначує, же гоч Надь водзени зоз «українским апри- оризмом» чи «українским аксиомом», вон живу материю ру- скей бешеди нїґда насилно нє преширйовал зоз українизмами нєпознатима звичайному бешеднїкови (Тамаш, 1983: 10). Випатра же тота процивсловносц нашла одраженє нє лєм на нормативни за- ключеня, алє и на становиско у вязи зоз местом руского язика. И у тим случаю Надь ше нашол у розкроку медзи декларативним за- кладаньом и реалносцу коло себе. У случаю наиходзеня на язични факти хтори були занєдзбани, вон их брал до огляду. Так у роботи «Коло нашого потенцияла» Надь допущує и треци тип потенцияла, указуюци же и вон єднакей язичней вредносци. Поровнуюци пре- поруки М. М. Кочиша и Г. Г. Надя мож повесц же при Надьови ри- шеня з українского литературного язика нє маю директни уплїв на правописни, морфолоґийни або иншаки препоруки, хтори ше да- ваю за руски язик, чого при М. М. Кочишови єст (пор. «Коло нашого потенцияла»). На плану лексики, кед бешедує о чисценю нашого язика од цудзих словох, у статї «О чисценю нашого язика од цудзих словох», Надь поволує на осторожносц и опомина же шицки цуд- зи слова анї нє мож вируциц. Кед спатриме слова, хтори Милутин Ґубаш сцел вируциц (параст, хосен, хасновац, апо, бачи, кефетик, кефа, вендиґовдал, хинта, винчовац, шапка, дильов, яраш, биреш, ко- чиш, сабол итд.), вец видзиме же Надь мал право. Знал же ше од шицких нє мож ошлєбодзиц, алє верел же их мож зменшац. Надь ше заклада же бизме поступно зменшовали таки фонд, хтори кажди младши народ хаснує пре старшу и розвиту културу сушедох, при чим нє шмеме механїчно преберац и єдноставно заменьовац, гоч зоз хторого язика, слова, хтори нам нєпознати. Вон ше тиж закладал за очуванє познатих, гоч и цудзих словох. Гавриїл Надь нє преферовал анї єден стандардни славянски язик. За ньго бул найважнєйши стан, хтори потвердзує жива бешеда. Кед бизме патрели на Надьову творчосц з цильом же бизме видзелєли лєм случаї, у хторих пресудзуюци улогу на заключенє на даяки спо- соб одбавела свидомосц же одредзене ришенє предложене и прето же ше находзи у даєдним стандарним славянским язику, вец бизме то могли повесц за заключеня у статйох «О ґенитиве єднини му- жеского роду типа „Дюра ” и Коло нашого потенцияла». Заключенє у першей же би ше при меновнїкох хлопского роду на -а першен- ство давало ґенитиву на -и (од Дюри, од Миколи, од владики итд.) принєшене при визначеней свидимосци «як и у українским (лєм з розлику у гласовней вредносци тей букви)», а у другей же «Кед ше будзе рихтац нове виданє „Правопису”, чи би нє було добре повесц полну наукову правду о нашим потенциялє?», т.є. же и треци способ потенцияла правилни, добри, же є истей и єднакей язичней вред- носци, цо заключене при свидомосци же: «Тот способ твореня по- тенцияла подобни способу твореня потенцияла у сучасним словац- ким литературним язику». У обидвох случайох, заш лєм, пресудну улогу за виводзенє правила мал конкретни материял руского язика: у першим, на 10 бокох илустровани прейґ 30 меновнїки на -а, медзи хторима ґазда, Лука, Микола, папа, поета, слуга, Тома, калфа и др., зоз у просеку 3-4 прикладами за кажди; у другим, на 5 бокох, за кажду особу єднини и множини окреме, зоз у просеку 5-6 прикладами. Єден з принципох, хтори Надь «нє зрадзел по конєц живота», як обачує и А. Д. Дуличенко, то – «формованє таких нормох, котри би у найвекшей мири одвитовали духу язика» (Дуличенко, 2002: 174- 175; 1985: 19). Док ше Гавриїл Костельник обавал хасновац атрибут язик за линґвистичне зявенє, зоз хторим ше ми служиме медзи южносла- вянскима народами, Надь по тим питаню одлучнєйши. Пре исти причини, у статї «Специфичносц нашей бешеди: Adverbium verbale praeteriti у бачваньскоруским язику», пре хтори професор Кульбакин наволує українску бешеду язиком, и Надь гутори же бешеда руского народа у Бачкей и Сриме - язик. У «Предходним слове» ґу статї «Язик Янка Фейси» находзиме На- дьово толкованє же, прецо наш язик длуги час нє бул випитовани. Спочатку прето же «медзи нашима ученима людзми нє було таких, котри би го раховали за предмет достойни виучованя, як язик на котрим ше розвива и ма ше розвивац култура нашого жительства». Познєйше, медзи двома войнами, бул раховани за «бачки диялект, котри треба виправяц», бо язик – за єдну часц тих школованих – то українски литературни язик, а за других «чисти русскый (русийски) язик». У каждим случаю ту, медзи нами язика нєт. У «Нарису за курс терашнєй бачваньскосримскей бешеди», у часци «О месце нашого язика медзи другима язиками», Г. Надь визначує ещи єден момент. Руснацом, одорваним «од пняка руского народу», скоро 150 роки кнїжкови язик бул церковнославянски «вигваряни на наш способ, з меншима прикметами и примесами нашей народней бешеди. На нїм ше нє розвивала наша ориґинална литература, лєм преписовац- ка, узко звязана по характеру и тону з вирским животом» (заключенє першей часци статї «Дацо о розвою нашого кнїжкового язика »). Надь ше приключел ґу меншому числу интелектуалцох, хтори ше по- швецели пестованю и розвиваню младого литературного язика. З цильом же би дошол по основу руского язика, вон ше прилапює и анализованя язика Гавриїла Костельника (по сербски), записох Во- лодимира Гнатюка (т. є. язика Юли Молнар и Ганї Рамач з Руского Керестура), язика Дюри Биндаса, Янка Фейси, Михала Биркаша и «Нашей писнї» Онуфрия Тимка. Тот материял, нажаль, нєкомплетни, алє дава увид до основних тенденцийох анализи, углавним на плану морфолоґиї дзе Гавриїл Надь и наймоцнєйши. Цо ше дотика хаснованя язичней терминолоґиї обачлїве намаганє Гавриїла Надя ґу интернационалней терминолоґиї (напр. преди- кат место Костельникового присудок у Ґу нашей линґвистичней терминолоґиї). З оглядом же творел у интервалу од пол вика Надь менял и дзепоєдни термини, хтори зам хасновал на початку линґвистичней творчосци. Так напр. термин придавнїк (и Костельни- ков термин) еволуовал прейґ адъєктива и адєкта на прикметнїк, а термин часовнїк (и Костельников термин) еволуовал на дїєслово. Интересантне же вон у своїх статйох хасновал и ориґинални латин- ски ґраматични назви (nom. plur., gen.-acc. sing., locat. sing., Adverbium verbale praeteriti). «Скениранє» проблемох, чеженє ґу перфекционизму у обробку, уключованє поровнуюцо-историйного методу и виводзенє заклю- ченьох по ситуациї на терену – то основни характеристики нє пре- обсяжней роботи професора Гавриїла Надя. Алє и у обсягу у яким є, його робота на правопису и ушорйованю системи руского язика барз значна. Уплїв на формованє правописних правилох и попатрункох Миколи М. Кочиша нє занєдзбуюци. Линґвистична особа Гавриїла Г. Надя представя нєобходну и драгоцину капчу медзи Гавриїлом Ко- стельником и Миколом М. Кочишом, обезпечує континуитет у виучо- ваню руского слова и подпомага преход нашей народней бешеди до стандардизованого и стандардного язика.

Скачать электронную версию публикации